Είμαστε πλέον βαθιά σε μια εποχή, που η διάδοση της πληροφορίας (αληθινή ή ψεύτικη) γίνεται σε δέκατα του δευτερολέπτου. Ένα τρακάρισμα στο Χονγκ Κονγκ μπορεί να γίνει είδηση στον υπόλοιπο κόσμο σε λίγα λεπτά, και ένα live feed στο Instagram μπορεί να μας μεταφέρει σε ένα ξέφρενο πάρτι που γίνεται την ίδια στιγμή στην Καραϊβική.

Αντίστοιχα, τα fake news έχουν γίνει πια μάστιγα και μάλλον ενισχύονται, παρά τις προσπάθειες από εταιρείες-κολοσσούς να τα τιθασεύσουν (διαβάστε εδώ περισσότερα για την έρευνα μας μαζί με το Εργαστήριο Ειρηνευτικής Δημοσιογραφίας του Τμήματος Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ του ΑΠΘ).

Οι χρήστες του διαδικτύου εύκολα πιστεύουν ό,τι βλέπουν, και μάλιστα άνετα το μοιράζονται με τους γύρω τους, ώστε να εξαπλώνονται τα fake news.

Έτσι κάποιος εύκολα καταλαβαίνει ότι είναι απίστευτα σημαντικό για τις εταιρείες όχι μόνο να ελέγχουν όσο μπορούν το τι λέγεται για τις ίδιες, αλλά να έχουν και έτοιμα τα εργαλεία για την αντιμετώπιση μιας φήμης, μόλις και άμα αυτή βγει.

Φυσικά, οι περισσότερες επιχειρήσεις έχουν ξεχωριστό crisis management team εντός της εταιρείας ή τουλάχιστον συνεργάζονται με κάποια εξωτερική εταιρεία επικοινωνίας που τους το προσφέρει ως υπηρεσία.

Για μας, στην έρευνα, το καλύτερο εργαλείο, για να εξετάσουμε όχι μόνο τη γνώμη των καταναλωτών αλλά και την επίδραση που έχει αυτή στους γύρω τους, είναι οι ομαδικές συζητήσεις (focus groups).

Μικρές στοχευμένες ομάδες καταναλωτών, αλληλοεπιδρούν με ένα δομημένο οδηγό συζήτησης και έμπειρο/η συντονιστή/τρια με βασικούς θεματικούς άξονες. Εκεί οι συμμετέχοντες μιλάνε άνετα και σχολιάζουν ελεύθερα, χωρίς τα δεσμά κάποιου ερωτηματολόγιου με προεπιλεγμένες απαντήσεις.

Σε τέτοιες ομάδες μπορεί, ένα έμπειρο στέλεχος έρευνας, να δει πώς συμπεριφέρονται οι υπόλοιποι συμμετέχοντες, όταν μιλάει ένας από αυτούς. Ποια η στάση του σώματος; Συμφωνούν ή απορρίπτουν όσα ακούνε; Έρχονται κοντά, για να ακούσουν καλύτερα ή αδιαφορούν;

Για παράδειγμά αν πει κάποιος ότι μια εταιρεία έχει κατηγορηθεί για άδικες απολύσεις υπαλλήλων (αν κάτι τέτοιο δεν ισχύει), οι υπόλοιποι πώς θα αντιδράσουν σε αυτή την πληροφορία; Θα τη δεχτούν και θα την ενισχύσουν με δικά τους fake news ή θα την απορρίψουν και θα προχωρήσουν;

Αυτές οι τριβές μεταξύ καταναλωτών αντανακλούν την πραγματική ζωή, τουλάχιστον στο θέμα των κοινωνικών δικτυών, όπου εύκολα μπορεί ένα άτομο να ξεκινήσει μια φήμη και να τη δει να δυναμώνει σα φωτιά σε ξερά χόρτα το καλοκαίρι.

Η έρευνα και συγκεκριμένα τα focus groups μπορούν να προσφέρουν μια ασπίδα προστασίας, καθώς θα βοηθήσουν μια εταιρεία να γνωρίζει εκ των προτέρων πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί μια φήμη, ώστε να έχουν ετοιμάσει τις αντίστοιχες άμυνες που θα χρειαστούν.