Τα τελευταία 4 χρόνια είμαι μέντορας σε πολλούς incubators στην Ελλάδα, διδάσκοντας «έρευνα αγοράς για startups» και βοηθώντας νέα (και πιο μεγάλα) παιδιά να στήσουν μια επιχείρηση.

Στο πλαίσιο αυτό, έχω συνεργαστεί και υποστηρίξει πάνω από 50 startups και πρέπει να παραδεχτώ πως έχω κουραστεί να ακούω σε παρουσιάσεις επιχειρηματικών ιδεών τη λέξη «disruption» που σε ελληνικά σημαίνει τη διατάραξη της αγοράς.

Η έννοια της λέξης στην επιχειρηματικότητα είναι η αλλαγή και το ταρακούνημα που θα φέρει κάτι νέο και φρέσκο στον τρόπο που κάνουμε κάτι χρόνια τώρα.

Το disruption είναι ένας όρος που δημιουργήθηκε από τον Clayton Christensen, και αναφέρεται σε μια επαναστατική αλλαγή που “διαταράσσει” την υφιστάμενη αγορά ή βιομηχανία. Αυτό μπορεί να είναι ένας άλλος τρόπος πληρωμής, μπορεί ένας άλλος τρόπος παράδοσης ή ένας νέος τρόπος χρήσης προϊόντος αλλά η βασική έννοια του disruption είναι ότι μια εταιρεία θέλει να αλλάξει τα πάντα στην αγορά.

Disruptive εταιρείες, συνήθως, εξελίσσουν τεχνολογία για να αλλάξουν τον τρόπο που οι άνθρωποι χρησιμοποιούν προϊόντα ή υπηρεσίες, κάνοντας την ζωή πιο άνετη ή πιο αποδοτική. Παραδείγματα τέτοιων εταιρειών περιλαμβάνουν την Uber στις μεταφορές, την Airbnb στην ενοικίαση καταλυμάτων, και την Netflix στην ψυχαγωγία.

Αυτή η ανάγκη των startuppers να ταρακουνήσουν την αγορά και μάλιστα η βεβαιότητα τους ότι θα το καταφέρουν πάντα με ανησυχεί.

Θεωρώ πως αυτό οφείλεται σε μια «αρρωστημένη» ατμόσφαιρα στο οικοσύστημα των startups που τις αναγκάζει να προσπαθούν να βρουν το «άγιο δισκοπότηρο» για να προσελκύσουν επενδυτές αντί να προσπαθούν να λύσουν απλώς ένα πρόβλημα.

Μια μανία και άγχος να σηκώσουν κεφάλαια γρήγορα και να πετύχουν σε μια νύχτα, που τους κάνει να κυνηγάνε ότι το πιο τρελό και ίσως άχρηστο μπορούν να σκεφτούν.

Και λέω άχρηστο γιατί αν ο καταναλωτής δε θέλει ή δε χρειάζεται αυτό που πουλάς, τότε δεν πρόκειται να το αγοράσει.

Ξεχνάνε ότι η αγορά αποφασίζει ποια εφαρμογή ή προϊόν θα φέρει το disruption. Οι χρήστες θα αποφασίσουν αν κάτι που έφτιαξες είναι επαναστατικό και θα αλλάξει τα πάντα και όχι εσύ.

Και πολλές φορές η αγορά αποκαλεί κάτι disruptive ακόμη και αν οι ίδιοι οι startuppers δεν το είχαν έτσι στο νου. Και αυτό γιατί οι χρήστες βρήκαν έναν τρόπο χρήσης που άλλαξε την αγορά του προϊόντος συνολικά.

Το Facebook μπορεί να ήταν μια εφαρμογή για να κρίνουν φοιτητές την ομορφιά των συμφοιτητριών τους αλλά η χρήση και η εξέλιξη του το έκανε σε μια από τις μεγαλύτερες εταιρείες στη Γη που συνδυάζει σχεδόν κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα.

Πρέπει να αλλάξει κάπως το οικοσύστημα και να μην πιέζουμε τις startups να γίνουν η νέα και καινοτόμα εταιρεία που θα αλλάξει την αγορά και τον κόσμο, αλλά μια εταιρεία που έχει βρει ένα πρόβλημα και έχει μια λύση.

Έτσι θα δημιουργήσουμε το χώρο που χρειάζονται πολλοί επιστήμονες να φτιάξουν προϊόντα και υπηρεσίες χωρίς την πίεση του disruption και να δουν μετά αν το κοινό θα το αποκαλέσει έτσι.

Άλλωστε να θυμόμαστε πάντα ότι η κούρσα προς το disruption έχει πολλά εμπόδια όπως:

Υψηλό κεφάλαιο: χρειάζεται πολύ χρήμα για να αλλάξεις την αγορά και μάλιστα σε σύντομο χρονικό διάστημα.

Αβεβαιότητα: Ακόμα και εάν μια startup καταφέρει να διαταράξει την αγορά, δεν υπάρχει εγγύηση ότι θα έχει κέρδος και όχι ζημιές

Ανταγωνισμός: Πολύ γρήγορα θα προσπαθήσουν και άλλες εταιρείες να σε αντιγράψουν και να κερδίσουν πάνω στη δικιά σου προσπάθεια.

Νομικά Εμπόδια: Πολλές φορές αυτές οι προσπάθειες αντιμετωπίζουν νομικά εμπόδια ή ρυθμιστικές προκλήσεις, καθώς προσπαθούν να αλλάξουν τους υφιστάμενους κανονισμούς ή τους κλάδους της βιομηχανίας.

Ειδικά το τελευταίο αποτελεί μεγάλο πρόβλημα στην Ελληνική αγορά που έχει πολλές αγκυλώσεις και δικλίδες ασφαλείας για να μην αφήνει περιθώριο σε τέτοιες προσπάθειες.

Ωστόσο, τα παραπάνω δεν σημαίνουν ότι οι startups δεν πρέπει να προσπαθούν να γίνουν disruptive. Απλώς, πρέπει να γίνεται με σωστό σχεδιασμό, προετοιμασία και όχι να είναι αυτοσκοπός.